Over het project
Onder stoelen, op banken, in de eetzaal… Het Institut de l’Annonciation heeft beslist de geluidsproblematiek aan te pakken in de school. Via sensibilisering en enkele eenvoudige ingrepen wordt de intensiteit van geluidshinder binnen de schoolmuren een stuk verminderd.
Een piepende deur, de poten van een stoel die tikken op de tegels, het kabaal in de eetzaal … Een plaag voor wie wil leren! Lawaai vermoeit, geeft hoofdpijn, verstoort de concentratie … Een situatie waar het Institut de l’Annonciation in 2009 iets aan wilde doen.
GELUID TE SLIM AF ZIJN IN DE KLAS
In het kader van het programma rond lawaai dat Leefmilieu Brussel tussen 2009 en 2011 ontwikkelde, heeft leerkracht Sophie Loriaux zich gedurende twee jaar specifiek beziggehouden met geluid in haar klas, het 5e leerjaar. “Vóór dit project zag ik niet echt een probleem maar ik besefte algauw dat het mogelijk was om beter te doen”, legt ze uit. Op het programma? Een ludieke aanpak voorgesteld door de vzw Empreintes om de leerlingen een audit te laten uitvoeren en de problemen en hun oplossingen zelf te laten ontdekken.
Onder de supervisie van animatoren zijn de 16 leerlingen in de huid van een detective gekropen om in de school rond te dwalen op zoek naar lawaai. De bedoeling? Het lawaai opsnorren door het te isoleren, door je oren te spitsen, door het aan te wijzen op een plan, door het een kleur toe te kennen in functie van de invloed ervan (aangenaam, irritant, enz.), door het op te nemen, het in de klas voor te stellen in de vorm van een raadspelletje, door het te leren meten met een sonometer en door het te klasseren op een decibelschaal. Parallel waren er ook ludieke activiteiten, zoals het KIM-geluidsspel (het ontbrekend geluid raden) of het “onmogelijke geknutsel” (audio richtlijnen, gemaskeerd door een reeks parasieten die er een warboel van maken), enz. “Deze spelletjes zijn bedoeld om ze bewust te maken van hun eigen gedrag door ze te laten begrijpen hoe ze zich verhouden tot de geluidsomgeving op school”, legt Sophie Loriaux uit.
Die aanpak heeft leerlingen ertoe gebracht actief deel te nemen aan veranderingen op school om minder lawaai te maken. Tennisballen onder de stoelpoten, vilt aan de rand van banken en in deurspleten, olie op de scharnieren, enz. “Het interessante aan die ervaring ligt in de manier waarop ze die hebben omgezet in concrete aanpassingen van de klas.”
De tips van het instituut om geluid te slim af te zijn!
- Tennisballen plaatsen onder de poten van stoelen
- Een klastaak invoeren om de scharnieren te oliën van piepende deuren Vilten schokdempers kleven op de randen van klapbanken
- Marionetten maken die Daisy Bel en Herrie Laweit voorstellen en ze gebruiken om stilte te vragen
- Een Dag van de Grote Stilte organiseren in de hele school
Een soort “cocons” gebruiken tussen de bureaus (lakens opgespannen tussen kartonnen buizen) voor een betere concentratie - Een “Mumobox” (of geluidshut) invoeren in een ruimte bestemd voor “geluidsexpressie”
DE HELE SCHOOL “BESMETTEN”
Het jaar daarna stelde Juffrouw Sophie haar leerlingen voor om de resultaten bekend te maken ter gelegenheid van de “Dag van de Grote Stilte”. “Toen de leerlingen hun project voorstelden aan de anderen, voelden ze zich extra nuttig en gemotiveerd”, legt ze uit. Op het programma: een toneeltje bestemd voor de kleuterklasjes met de marionetten “Daisy Bel & Herrie Laweit” (twee geluidsjagers, helden van een verhaal verteld door Empreintes), kwissen, presentatiepanelen over de werking van het binnenoor, een activiteit om te sensibiliseren voor het gevaar van walkmans, een raadspelletje over geluiden in de school, enz. Een hele reeks activiteiten om de hele school te motiveren hetzelfde te doen!
LEERLINGEN EN HET SCHOOLTEAM SENSIBILISEREN
Na die dag heeft de directrice beslist een van de zwarte punten uit de audit aan te pakken: de eetzaal. Want tweehonderd leerlingen uit de lagere school die samen eten in de kantine, dat maakt een hels lawaai! “Met de ondersteuning van Empreintes wilde ik het schoolteam ervan bewust maken dat lawaai ander lawaai veroorzaakt”, legt Raymonde Van den Stock, directrice van de school, uit. Concreet wilde de directrice dat de toezichters andere technieken toepasten dan het verheffen van de stem om tot stilte aan te manen. Ook de inrichting van de refter werd herzien: de tafels zijn in eilandjes gezet en niet meer in rijen en er werden drie ‘shifts’ voorzien tijdens de middagpauze, terwijl de groten in de klas eten. Er zijn ook een aantal andere opties getest (sommige doorgevoerd, andere niet): tafelsets om het gekletter van de borden te beperken, de aanstelling van een verantwoordelijke om het kalm te houden aan tafel, boeken uitgedeeld aan het einde van de maaltijd, een bel en visuals om het opnieuw kalm te maken (bv.: de marionetten Daisy Bel & Herrie Laweit), rustige muziek tijdens de maaltijd, enz. “Toch neemt het tijd om je gewoonten te veranderen en er is nog werk aan de winkel met het schoolteam”, merkt de directrice op.
Didactische middelen en bronnen
- De vzw Empreintes en het pedagogische dossier “Daisy Bel & Herrie Laweit” voor pedagogische ondersteuning en animaties voor de leerlingen: www.empreintesasbl.be
- Vertrekken van het verhaal “Daisy Bel & Herrie Laweit, de geluidsjagers” om de klas bewust te maken. Meer info op de website van Leefmilieu Brussel: www.leefmilieu.brussels/scholen > Hulpmiddelen
- De brochure “Voyage aux pays des sons” van de vzw Hypothèse: www.hypothese.be > Didactische tools
- Voor animaties rond de “Mumobox”: de vzw Musiques Mosaïques www.mumocom.org > Les Ecoles
… EN NU DE KLEUTERKLASSEN
Bij het begin van elk nieuw schooljaar neemt Juf Sophie graag de goede gewoonten opnieuw op. Daarom vraagt ze aan de leerlingen om de klas even rond te gaan en te kijken of het vilt en de tennisballen nog op hun plaats zitten en een en ander bij te vullen als dat nodig blijkt.
Via dit project was het ook mogelijk om een bepaalde dynamiek te creëren over lawaai binnen het schoolteam. Vier jaar na de ‘uitdaging geluid’ hebben Juf Bérangère en haar 25 leerlingen van de 3e kleuterklas een “cocon”-systeem getest in hun klas. Het principe? Een lichte en mobiele structuur voorzien (kartonnen buizen verbonden met een laken) tussen de tafels van de kinderen om de concentratie tijdens de les op te drijven. “Het zijn de studenten van Sint Lukas die dit systeem in mijn klas zijn komen testen”, legt de leerkracht uit, die onderstreept dat het interessant is open te staan voor universitaire projecten die de school ten goede kunnen komen. Een andere voorziening die in dezelfde trant werd ingevoerd: “de geluidshut” van de vzw Musiques Mosaïques. “Via deze kunstzinnige activiteit worden de kinderen bewust gemaakt van aangenamere geluiden en leren ze dat bepaalde plaatsen beter geschikt zijn om muziek te maken en te beluisteren dan andere. ”
